บ่อน้ำ คือแหล่งน้ำที่เกิดจากการขุดโดยมนุษย์ มีทรงเป็นทรงกระบอก ขุดลงไปใต้พื้นดิน ลึกจากระดับพื้นดินลงไปถึงระดับน้ำใต้ดิน ที่ขอบบ่อก็จะก่ออิฐ หรือ กั้นศิลาไว้ เพื่อสะดวกในการตัก และเป็นการป้องกันไม่ให้ดินเลื่อนตัวลงถมในบ่อ สำหรับบ่อน้ำมงคล เป็นบ่อน้ำที่ใช้ในการประกอบพิธีกรรมสำคัญในบ้านเมือง เช่นพิธีสรงน้ำพระ พิธีตัดไม้ข่มนาม พิธีตรุษสัมพันธ์ฉรฉินท์ เป็นต้น
สำหรับในเมืองนครศรีธรรมราช แต่เดิมแล้ว มีบ่อน้ำมงคล สำหรับประกอบพิธีกรรมในด้านต่างๆ ถึง บ่อ ๘ ด้วยกันดังนี้คือ
๑. บ่อน้ำวัดประตูขาว
ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่ง ของ รร. อนุบาลจังหวัดนครศรีธรรมราช วัดประตูขาวเป็นวัดที่มีมาตั้งแต่โบราณ ภายหลังได้ร้างลง แต่สิ่งที่ไม่ร่างตาม คือ บ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์ ที่เชื่อถือสืบกันมา ว่าเป็นบ่อน้ำที่ได้รับการปลุกเสกจากอดีตพระคณาจารย์ผู้ปกครองวัดประตูขาว เป็น ๑ ใน ๔ บ่อ แหล่งน้ำอภิเษกในราชสำนัก ที่มาจากเมืองนครศรีธรรมราช
๒. บ่อน้ำวัดเสมาชัย
ปัจจุบันตั้งอยู่ที่ริมกำแพงด้านทิศเหนือ ใต้ต้นโพธิ์ รร. เทศบาลวัดเสมาชัย บ่อที่เห็นกันในปัจจุบันนี้เป็นบ่อที่ถูกเจาะขึ้นใหม่ ทดแทนบ่อโบราณที่เป็นบ่อปูนซีเมนต์ที่ถูกปิดไป บ่อน้ำวัดเสมาชัย มีอิทธิคุณทางด้านแคล้วคลาดปลอดภัย ในสมัยโบราณ เหล่าทหารราบของเมืองนครฯ จะนิยมเอาน้ำบ่อวัดเสมาชัยมาปลุกเสก แล้วประพรมให้ทั่ว เชื่อกันว่าจะแคล้วคลาดจากภยันตรายทุกประการ เป็น ๑ ใน ๔ บ่อ แหล่งน้ำอภิเษกในราชสำนัก ที่มาจากเมืองนครศรีธรรมราช
๓. บ่อน้ำวัดเสมาเมือง
ปัจจุบันตั้งอยู่ในวัดเสมาเมือง เป็นบ่อที่มีอิทธิคุณทางด้านแก้คุณไสย แก้มนตร์คาถาต่างๆมาตั้งแต่ในสมัยโบราณ ชาวนครฯ ในยุคเก่าก่อน จึงนิยมนนำน้ำจากวัดเสมาเมือง ไปใช้ในพิธีทางคาถาอาคม เพื่อป้องกันอันตรายจากฝ่ายตรงข้าม และเพื่อความเป็นสิริมงคลของพิธีกรรม เป็น ๑ ใน ๔ บ่อ แหล่งน้ำอภิเษกในราชสำนัก ที่มาจากเมืองนครศรีธรรมราช
๔. บ่อน้ำวัดพระมหาธาตุ
บ่อน้ำภายในวัดพระมหาธาตุเมืองนครศรีธรรมราช เป็นบ่อน้ำที่ใกล้ชิดกับองค์พระมหาธาตุมากที่สุด มักจะถูกมองข้ามโดยเสมอ ถึงในด้านของความเป็นสิริมงคล แต่เดิมมีการใช้ในมงคลพิธีต่างๆ ภายหลังไม่ค่อยได้รับความนิยมมากนัก เพราะผู้คนไม่ค่อยทราบถึงความศักดิ์สิทธิ์ในน้ำบ่อวัดพระมหาธาตุ
๕. บ่อน้ำวัดหน้าพระลาน
บ่อน้ำด้านข้างพระอุโบสถวัดหน้าพระลาน เป็นบ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์ที่มาแต่โบราณ มีคุณในด้านการเพิ่มพูนสติปัญญา และเพิ่มพูนอำนาจวิทยาคม รวมถึงขับอวมงคล
มาตั้งแต่ยุคโบราณ จำเดิมแล้ว บ่อน้ำวัดหน้าพระลาน มีด้วยกัน ๒ บ่อ แต่จะมีบ่อหนึ่ง จะสงวนไว้เฉพาะแก่เจ้าเมืองนครศรีธรรมราช ภายหลังได้มีการสร้างพระอุโบสถขวางตะวันทับครอบบ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์สำหรับเจ้าเมืองเอาไว้ จึงทำให้บ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์ที่เป็นบ่อหลัก “ ถูกปิดตาย ” เหลือเพียงแค่บ่อด้านข้างพระอุโบสถ ที่ยังคงเป็นที่บริโภคของผู้คน และใช้ในพิธีกรรมมงคลต่างๆ โดยบ่อน้ำวัดหน้าพระลาน เป็น ๑ ใน ๔ บ่อ แหล่งน้ำอภิเษกในราชสำนัก ที่มาจากเมืองนครศรีธรรมราช
๖. บ่อน้ำวัดหอไตร
ปัจจุบันอยู่ภายในวิทยาลัยศิลปหัตถกรรมนครศรีธรรมราช บ่อน้ำวัดหอไตร เป็นบ่อน้ำที่มีมาแต่โบราณ สมัยที่วัดหอไตรยังไม่ร้าง มีอิทธิคุณไม่แพ้น้ำศักดิ์สิทธิ์จากที่ใด มักจะใช้ในพิธีกรรมมงคลอยู่เสมอ แต่ปัจจุบันไม่ค่อยมีใครมาตักไปใช้ เพราะไม่ทราบอิทธิคุณที่มีของบ่อน้ำวัดหอไตรแห่งนี้
๗. บ่อน้ำวัดท้าวโคตร
ตัวบ่ออยู่ด้านทิศเหนือของพระอุโบสถวัดท้าวโคตร จำเดิมแล้วบ่อน้ำวัดท้าวโคตร อยู่บริเวณใจกลางพระอุโบสถหลังปัจจุบัน จึงทำให้ทางวัดต้องขุดบ่อด้านข้างพระอุโบสถทางทิศเหนือขึ้น เพื่อให้กระแสน้ำในบ่อกลางอุโบสถไหลไปยังบ่อใหม่ที่ได้เจาะไว้ อิทธิคุณของบ่อน้ำวัดท้าวโคตร คือ จะดีในด้านการเลื่อนยศฐาบรรดา ศักดิ์ การส่งเสริมดวงชะตา เป็นต้น
๘. บ่อน้ำวัดเพชรจริก
ตัวบ่ออยู่ภายในเขตกำแพงวัดเพชรจริก น้ำในบ่อมีความใสตลอดทั้งปี และมีความหนัก คนในแถบนั้นจะนิยมเอาน้ำบ่อวัดเพชรจริก ที่มีนามมงคล “ เพชร ”นำหน้า ไปทำการมงคลต่างๆ เพื่อความเป็นสิริมงคล
จะเห็นได้ว่า นอกจากบ่อน้ำวัดประตูขาว วัดเสมาชัย วัดเสมาเมือง และ วัดหน้าพระลานที่เป็นบ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์แล้ว ภายในตัวเมืองนครศรีธรรมราช ก็ยังมีแหล่งน้ำศักดิ์สิทธิ์ที่เป็นบ่ออีก ๔ บ่อ คือ บ่อวัดพระมหาธาตุ บ่อวัดหอไตร บ่อวัดท้าวโคตร และ บ่อวัดเพชรจริก ที่มีชื่อ และนิยมใช้น้ำมาตั้งแต่สมัยโบราณ
