เรื่องเล่าจากปลายแหลม กับ 10 สถานที่ประทับใจในลุ่มน้ำปากพนัง
1.ประตูระบายน้ำอุทกวิภาชประสิทธิ
เดินทางออกมาจากตัวเมืองนครกันประมาณเที่ยง มุ่งหน้าสู่อำเภอปากพนังสถานที่เป้าหมายจุดแรก คือ ประตูระบายน้ำอุทกวิภาชประสิทธิ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของโครงการพัฒนาพื้นที่ลุ่มน้ำปากพนังอันเนื่องมาจากพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช หลังจากมีการสร้าง ประตูระบายน้ำ
จึงได้เข้ามาเปลี่ยนแปลงชีวิตความเป็นอยู่ของชาวปากพนัง ตามชื่อ “อุทกวิภาชประสิทธิ” เป็นนามพระราชทานจากในหลวงรัชกาลที่ 9 มีความหมายถึง ความสามารถ แบ่งแยก น้ำจืด น้ำเค็ม ได้สำเร็จ นั่นคือ มีการบริหารจัดการ อย่างสมดุล ปิดกั้นน้ำเค็มไม่ให้รุกเข้าไปในลำน้ำ กักเก็บน้ำจืดไว้ใช้ดำรงชีพซึ่งจะเป็นบทเริ่มต้นในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้คน หลังจากมีโครงการนี้ ชาวบ้านได้ประโยชน์อย่างมาก ปัญหาน้ำท่วมในพื้นที่ก็ลดลง ระบายน้ำได้ดีมีน้ำไว้ใช้ตลอดปี จากที่ชาวปากพนังเคยยากจนที่สุดในประเทศ ตอนนี้เริ่มมีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น
2.โรงสีเก่าปากพนัง
หากเรามาเที่ยวในอำเภอปากพนัง จะสังเกตเห็นปล่องไฟอิฐสูงตั้งโดดเด่นริมแม่น้ำปากพนังอยู่หลายจุด ปล่องไฟดังกล่าวคือ ปล่องโรงสี ข้าวเก่าในอดีตปากพนังเจริญสูงสุดยุคทำนาข้าวมีความอุดมสมบูรณ์ในฐานะอู่ข้าวอู่น้ำของภาคใต้ มีโรงสีข้าว(โรงสีไฟ) จำนวนมากขยายตัวอย่างรวดเร็วถึง 9 โรง มีเรือสำเภาจีนและเรือกลไฟจากบริษัทต่างมาชุมนุมเต็มหน้าอ่าวปากพนังรอขนส่งข้าวสารไปจำหน่ายเพื่อสร้างรายได้เข้าประเทศ จำนวนมากในแต่ละปี ถึงแม้วันนี้ภาพความยิ่งใหญ่ของแหล่งผลิตข้าวเพื่อการส่งออกในปากพนังจะได้จาง หายไปตามกาลเวลา ท้องทุ่งนา ได้แปรเปลี่ยนเป็นสวนและนากุ้ง กิจการโรงสีไฟที่เคยเจริญรุ่งเรืองเหลือแค่เพียงซากปล่องไฟโรงสีที่ตั้งตระหง่าน เป็นอนุสรณ์แห่งอดีตที่ชาวปากพนังภาคภูมิใจ
( โรงสีไฟวลีย์ ที่ตั้ง ตั้งอยู่ที่ ต.ปากแพรก ฝั่งขวาแม่น้ำปากพนัง )
โดยปัจจุบันทางอำเภอปากพนังได้ทำการอนุรักษ์โรงสีต่างๆ ไว้ และกำลังเริ่มพัฒนาให้เห็นแหล่งท่องเที่ยวเชิง ประวัติศาสตร์เพื่อให้เข้าชมและเรียนรู้ถึงกลิ่นไปในอดีตที่เคยรุ่งเรืองของปากพนัง ซึ่งโรงสีที่เปิดให้เข้าชมในปัจจุบัน คือ โรงสีแม่ครู ผู้ก่อตั้งยุคแรก คือ จีนโคว้ ฮักหงี เป็นโรงสีแห่งแรกในภาคใต้สมัยรัชกาลที่ 5 ทรงเสด็จมาเป็นประธานในพิธีเปิดกิจการโรงสี เมื่อ พ.ศ. 2447 ปัจจุบัน ได้มีการเปลี่ยนมือเจ้าของมาเป็นของบุคคล ซึ่งทำการซื้อโรงสีจากเจ้าของเดิมเพื่ออนุรักษ์ไว้ ซึ่งโรงสีดังกล่าวมีความสวยงามตามธรรมชาติด้วยต้นไม้และรากไทรขนาดใหญ่ขึ้นปกคลุมไปทั่วบริเวณเป็นภาพที่ดูอัศจรรย์และแปลกตา
ที่ตั้งโรงสีแม่ครู ริมแม่น้ำปากพนังฝั่งซ้ายใกล้ทางเข้าประตูระบายน้ำอุทกวิภาชน์ประสิทธิ์ โครงการในพระราชดำริลุ่มน้ำปากพนัง ริมถนนปากพนัง-ปากแพรก สำหรับนักท่องเที่ยวที่สนใจเข้าชม ควรติดต่อไปยัง เจ้าของพื้นที่ ก่อนล่วงหน้า เพราะโรงสีดังกล่าวเป็นพื้นทส่วนบุคคลและล๊อกกุญแจทางเข้าไว้ หากไปไม่ถูกสามารถโทรสอบถามทางได้ สามารถติดต่อสอบถามได้ที่ ททท.สำนักงานนครศรีธรรมราช โทร 0 7534 6515-6
3. ปากพนัง วินด์ พาร์ค ถนนสายกังหันลมเลียบชายทะเล
ถนนสายหลักของถนนในปากพนัง เราจะได้เห็นภาพของกังหันลมผลิตไฟฟ้า เพื่อจำหน่ายให้กับการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค โดยมีเป้าหมาย คือ จะสร้างทั้งหมด 500 ตัว ยาวไปถึงอำเภอปากพนังไปจนถึงอำเภอสทิงพระ สงขลา ซึ่งในส่วนของปากพนังนั้น บริเวณที่มีการก่อสร้างกังหันลม จะมีการปรับภูมิทัศน์ให้กลายเป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจ ซึ่งเริ่มมีนักท่องเที่ยวแวะมาถ่ายรูปกับกังหันลมกันบ้างแล้ว
4. ย้อนรอยแหลมตะลุมพุก
แหลมตะลุมพุก อ.ปากพนัง จ.นครศรีธรรมราช มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักกันมายาวนาน เนื่องจากการถูกพายุพัดสร้างความเสียหาย ครั้งยิ่งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ โดยเกิดจากวาตภัย เกิดจากพายุชื่อ “แฮร์เลียต” มีความเร็วลมที่จุดศูนย์กลาง90 กม./ชม คลื่นทะเล สูงกว่าเมตร วาตภัยในครั้งนั้นมีชาวแหลมตะลุมพุกเสียชีวิตและสูญหายไปกว่า 1,300 คน
แหลมตะลุมพุกอยู่ที่ชายหาดปากพนัง เป็นชายหาดสีขาวยาวโค้งเรียวยาวไปตามชายฝั่งทะเลแนวเหนือ-ใต้ ระยะทางประมาณ 6 กิโลเมตร ด้านหนึ่งของแหลมรับลมทะเล จากฝั่งอ่าวไทย อีกด้านรับคลื่นลมในฝั่งอ่าวปากแม่น้ำปากพนัง นักท่องเที่ยวสามารถเดินทางด้วยรถยนต์จนถึงปลายแหลม
5. ชมคอนโดนกนางแอ่น
จากแหลมตะลุมพุกย้อนกลับเข้ามายังตังอำเภอปากพนัง สังเกตว่าเมื่อเริ่มเข้าสู่ตัวเมือง จะเห็นบ้านเรือนที่เป็นอาคารสูงเรียงรายยาวตลอดทั้ง 2 ฝั่งถนน รวมทั้งได้ยินเสียงนกมาเป็นระยะ ตึกดังกล่าวเรียกว่าคอนโดนกนางแอ่น ซึ่งเป็นที่ทราบกันดีว่าเมืองปากพนังนั้น ขึ้นชื่อในเรื่องของการเลี้ยงนกนางแอ่นแล้วนำรังมาขาย จนเป็นสินค้าขายดีขึ้นชื่อ สร้างรายได้ให้ชาวปากพนังรวยมาแล้ว
วิธีการเลี้ยงคือ สร้างตึกสูงเป็นแท่งสี่เหลี่ยมคล้ายถ้ำเสมือนว่าเป็นรังเทียมให้กับนกนางแอ่นเข้ามาอาศัย ซึ่งอาคารเกือบทั้งหมดอยู่บริเวณริมฝั่งหรือไม่ไกลจากแม่น้ำปากพนังมากนัก เพราะนกนางแอ่นหากินตามแหล่งน้ำ ในยามเย็นซึ่งเป็นช่วงนกกลับรัง เราจะได้ยินเสียงเจื้อยแจ้วดังทั่วทั้งเมือง ถึงแม้ประชากรนกนางแอ่นจะลดน้อยลงทำให้ธุรกิจดังกล่าวเริ่มซบเซาลงไป แต่ก็ยังถือว่าเป็นแหล่งรายได้และสัญลักษณ์ที่สำคัญของปากพนัง
6. ตลาด 100 ปี เมืองปากนัง
ขับรถเข้าตัวเมืองมาจอดไว้ที่วัดนันทาราม จากนั้นเดินมานิดเดียวจะถึง ตลาด 100 ปี เมืองปากพนัง เป็นตลาดเก่าแก่ดั้งเดิมมากว่า 100 ปี ตั้งอยู่ บริเวณท่าเรือข้ามฝากฝั่งตะวันออก อาคารบ้านเรือนส่วนใหญ่ สร้างด้วยไม้ด้วยความที่ไม่ได้เป็นตลาดปรุงแต่ง ให้เก่าเหมือนหลาย ๆ ที่ ความเรียบง่ายและธรรมชาติของวิถีชีวิตผู้คนแถวนั้น จึงดูมีมนต์ขลังดึงดูดให้เข้าไปเยี่ยมชม
7. วิถีคนไร่จาก บ้านขนาบนาค
ช่วงเย็นขับรถย่อนกลับไปยัง ชุมชนบ้านขนาบนาค เป็นตำบลที่มีการประกอบอาชีพไร่จากอย่างจริงจัง และเป็นการสืบทอดอาชีพดั้งเดิมของชุมชนมากว่า 200 ปี ต้นจากเป็นพืชที่อยู่คู่ปากพนัง จะเห็นได้ว่าคนปากพนังประดิษฐ์สิ่งของเครื่องใช้และของกินที่ทำจากต้นจากมากมาย ถือได้ว่า เป็นภูมิปัญญามาตั้งแต่บรรพบุรุษ ถือได้ว่าเป็นพื้นที่เศรษฐกิจที่สำคัญและอยู่เคียงคู่กับชาวลุ่มน้ำปากพนังเป็นส่วนหนึ่งของระบบนิเวศป่าชายเลน จะเห็นได้ว่าจากในพื้นที่ ต.ขนาบนาก ขึ้นกระจายบริเวณปากแม่น้ำและริมฝั่งคูคลองที่น้ำทะเลขึ้นถึงหรือบริเวณน้ำกร่อย
8. ตลาดย้อนยุคปากพนัง
หากมาเที่ยวปากพนังในวันอาทิตย์และวันหยุดนักขันฤกษ์ ลองแวะมาเที่ยวที่ตลาดย้อนยุคปากพนัง ตั้งอยู่สอง ริมฝั่งคลองบางฉลากซึ่งเชื่อมต่อกับแม่น้ำปากพนัง ขนานไปกับลำคลอง
อีกฝั่งเป็นตลาดที่ติดเลียบกำแพงของเรือนจำ ส่วนอีกจะเป็น บ้านที่อยู่อาศัยที่เปิดเป็นร้านขายของต่างๆ ตลาดย้อนยุคปากพนังถือเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจเป็นอย่างมาก
9. วัดนันทาราม
วัดนันทาราม เดิมชื่อวัดใต้ อยู่ถนนชายน้ำ ปากพนังฝั่งตะวันออกเป็นวัดที่ประดิษฐานหลวงพ่อผุด พระพุทธรูปหินทรายแดง ศิลปสมัยกรุงศรีอยุธยา ภายในวัดยังได้เก็บรักษาศิวลึงค์องค์ใหญ่องค์หนึ่งพบที่โบราณสถานเขาคา อายุประมาณ 1,200 ปี ในราวศตวรรษที่ 12–14 สลักจากหินปูนและสมบูรณ์ที่สุดเท่าที่พบในภาคใต้
10. ล่องเรือในแม่น้ำปากพนัง
ถ้าได้มีโอกาสล่องเรือในแม่น้ำปากพนังด้วยแล้ว จะมองเห็นบ้านนก คอนโดนกเด่นชัด เพราะแต่ละหลังเป็นตึกใหญ่โต แต่ไม่มีหน้าต่าง นี่ถ้าเข้าไปดูข้างในคงจะเห็นด้วยว่า ไม่มีกระทั่งเฟอร์นิเจอร์ใดๆ มีแค่ช่องให้นกเข้าออก และแผ่นไม้พาดให้นกทำรัง แค่ห้องขนาด 4×4 ก็เก็บรังดิบๆ ได้ร่วม 3 กิโลกรัม เรียกว่าเก็บกันที มีเงินเป็นแสน
ระหว่างล่องเรือ ยังเห็นผู้คนข้ามฟากไปมาสองฝั่งน้ำด้วยเรือ สนนราคาค่าเรือนั้นถูกแสนถูก เพราะเก็บกันคนละบาทเดียว นี่แหละที่เรียกว่าขนส่งมวลชนโดยแท้จริง (ส่วนเรือที่เราเช่ามาล่องชมแม่น้ำเป็นธุรกิจ เอามาเทียบกันคงไม่ได้)
การล่องเรือชมวิถีสองฝั่งแม่น้ำ ทำให้เรากลับไปสู่ความอ้อยอิ่ง ใช้ชีวิตนิ่งๆ ให้เรือพาผ่านคุ้งน้ำ ลึกขึ้นไปด้านบน(จากตลาด) ดูชาวบ้านริมฝั่ง บางหลังก็กำลังลงยอ สองผัวเมียออกเรือไปลงแหอวนในแม่น้ำ ผ่านโรงสีที่ปัจจุบันกลายเป็นแจกันยักษ์อายุนับร้อยปี เหตุเพราะมีต้นไม้ไปขึ้นที่ปากปล่องนั่นเอง เมื่อก่อนมีโรงสีถึง 9 แห่ง แต่ปัจจุบันกลายเป็นปล้องร้างไปเสียแล้ว แต่นั่นก็บ่องบอกว่า ในอดีตที่นี่รุ่งเรือง คึกคักขนาดไหน ซึ่งรัชกาลที่ 5 เคยเสด็จฯ เยี่ยมเยียนราษฎรแถบนี้ ยังทรงจารึกถึงความรุ่งเรืองที่ว่านี้
สนใจล่องเรือชมแม่น้ำปากพนัง สอบถามเพิ่มเติมได้ที่ เทศบาลเมืองปากพนัง 0-7551-7058, 0-7551-7266, 0-7551-7630 (เวลาราชการ) หรือบริษัท ส.ภักดี 0-7534-4171
ญาดา – รายงาน
